مقایسه جریان اطلاعات درون شهری و فراشهری به عنوان شاخص های توسعه یافتگی شهر جغتای

هدف: هدف این پژوهش تعیین نوع و سطح استفاده از فنّاوری­های اطلاعاتی و ارتباطی و جایگاه هر یک در شکل­دهی به جریان اطلاعات بین شهروندان جغتائی است تا به­عنوان شاخصه­هایی، روند حرکت در مسیر توسعه­یافتگی این شهر نشان داده شود. روش: این پژوهش از نوع کاربردی است و به روش پیمایشی انجام شده است. جامعة آماری پژوهش شامل تمامی کارمندان، کسبه، کشاورزان و دانشجویان شهر جغتای است. برای جمع­آوری داده­ها حجم نمونه­ای به تعداد 357 نفر انتخاب شد که نسبت هر یک از جوامع چهارگانه (کارمند، کشاورز، کاسب، دانشجو) در نمونه به ترتیب برابر با 66، 185، 28 و 75 نفر است. روش نمونه­گیری، نمونه­گیری در دسترس بوده است. در عین حال، روزها و ساعت‌هایی که به هر یک از این گروه­ها مراجعه شد، به صورت تصادفی انتخاب گردید. برای جمع­آوری داده­ها از پرسشنامة محقق ­ساخته استفاده شده که روایی آن با نظر استادان راهنما و مشاور و اعضای هیئت علمی رشتة علم اطلاعات و دانش­شناسی، تأئید و پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ محاسبه گردیده است. داده­­های گردآوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل گردید. یافته­ها: تجزیه و تحلیل داده­ها نشان داد بیشتر افراد نمونة مورد مطالعه (1/97%) تلویزیون و درصد کمی از آنان (2/4%) ماهواره در اختیار دارند. بیشترین میزان دسترسی  افراد، به تلفن ثابت (4/77%) و کم­ترین میزان دسترسی آنها به ماهواره (6/10%) است. بیشتر افراد برای کسب اطلاعات روزمرة خود از تلویزیون (64/2) استفاده می­کنند و از ماهواره (15/0) کم­ترین میزان استفاده را دارند. پاسخگویان بر این باورند که اینترنت (45/4) بیشترین و ماهواره (42/0) کمترین میزان را از جهات مختلف (فردی، اجتماعی و اقتصادی) در زندگی فردی شهروندان جغتائی و یا توسعة شهر جغتای دارد. مهمترین منبع نمونة مورد مطالعه برای دریافت اطلاعات درون­شهری، گفتگوی حضوری (16/6) است و فنّاوری­های اطلاعاتی و ارتباطی نسبتا سنّتی بر جریان اطلاعات درون­شهری غلبه دارد.تلویزیون و گفتگوی حضوری (15/8 و 41/4) و نیز اینترنت، به ترتیب سه منبع مهم برای دسترسی به اطلاعات در زمینه­های مختلف اقتصادی، سیاسی، بهداشتی و ... (فرا­شهری) هستند.اطلاعات درون شهری بیشتر از طریق گفتگوی حضوری (با میانگین سودمندی 84/2 و میانگین استفاده 16/6) و اطلاعات فرا­شهری بیشتر از طریق تلویزیون (با میانگین سودمندی 91/2 و میانگین استفاده 15/8) در شهر جغتای جریان دارد. اینترنت و گفت­وگوی حضوری به ترتیب دو مؤلفه مهمّ دیگر در جریان اطلاعات فراشهری هستند و کتابخانه و ماهواره در آخرین رده قرار دارند و کمترین نقش را در این جریان دارند. همچنین، نتایج به‌دست آمده بیانگر آن است که گروه­های مورد مطالعه (کارمند، کاسب، کشاورز، دانشجو) در این پژوهش در چهار حوزة مالکیّت، دسترسی، استفاده و سودمندی منابع و کانال­های اطلاعاتی، نظرهای متفاوتی اعلام کرده­اند. به بیان دیگر، نوع شغل در مالکیّت، دسترسی، سودمندی و استفاده از منابع اطلاعاتی و ارتباطی تأثیرگذار است. نتیجه­گیری: اگرچه جغتای شهری نسبتاً کوچک و قرار گرفته در دور دست است، فنّاوری­های اطلاعاتی و ارتباطی هم در ارتباط­های درون­شهری و هم در ارتباط­های فراشهری آن حضوری قابل توجه دارند. این حضور بیشتر در گروه­های کارکنان و کسبه و تاحدودی دانشجویان قابل مشاهده است.